ساز پیانو

پیانو هم سازی است زهی و هم سازی است کلاویه دار ( دکمه داری- شستی دار)

بنابراین برای بررسی تاریخچه ی این ساز باید به بررسی تاریخ در دو مسبر بپردازیم.

چنگ قدیم (‌اوّلین ساز زهی)

بشر اولیه ،‌اولین ساز را وقتی در حال شکار بود کشف کرد. وقتی که اولین رشته را بر سر کمانش نصب کرد و متوجه شد موقعی که با آن تیرش را پرتاب می کند ، صدایی تولید می شود. ( و همیشه همان صدا تولید می شد). او دو رشته به طول متفوت قرار داد و اوّاین چنگ متولّد شد.

کمان خمیده تر شد و شکل خمیده ی چنگ و پیانو را ایجاد کرد.

پن-فلوت ( ساز دهنی سرخپوستان) (2000 پیش از میلاد)

وقتی او در اوّلین تفنگ بادی اش دمید صدایی جالب فضا را پر کرد. که در ذات صدایی بود کاملا ممتفاوت بود و این آغاز اولین سازهای بادی مثل فلوت بود.

در حدود 2000 پیش از میلاد ؛‌او چند نی را به هم متصل کرد و اولین پن-فلوت ساخته شد که بعدها الهام بخش یک مهندس یونانی به نام Ctesibius شد تا بتواند بیش از یک صدا از هر نی ایجاد کند. برای این کار او اولین ساز دکمه ای جهان به نام Hydraulis را ساخت.

250 قبل از میلاد Hydraulis

هیدرالیس قدیمیترین جدّ ارگ های مدرن امروزی کلیساهاست. این ساز بر اساس شیوه ی فشرده سازی هوا با کمک آب کار می کرد. ( کلمه ی یونانی Hydraulis در معنا با آب ارتباط دارد)

مانند ارگ های فلوتی امروزی ،‌هر نیِ Hydraulis برای یک نت خاص ساخته شده بود.

مُنو کورد ( قرن 6 قبل از میلاد)

اما قبل از آن در مورد سازهای زهی اتفاق جالبی رخ داد. در قرن 6 قبل از میلاد، وسیله ای به نام منوکورد برای اندازه گیری فواصل موسیقی مورد استفاده قرار می گرفت. نکته ی جالب و جدید این بود که یک رشته این بار در طول یک جعبه ی صوتی عمیق کشیده شده بود که به صدای حجم صوتی بیشتری می بخشید.

ایده ی استفاده از جعبه ی صوتی در تحول پیانو نقش مهمی داشت.

Psaltery 2800 قبل از میلاد

تولد Psaltery یونان قدیم ( اپیگونیون) حداقل به سالهای 2800 قبل از میلاد می رسد اما خوب این ساز در قرن های 14 و 15 مورد استقبال عمومی قرار گرفت. یک جعبه ی صوتی داشت که بر روی آن جندین رشته بسته شده بود و با انگشتان یا زخمه ،‌به آن ها زخمه زده می شد.که کم کم این ساز به شکل گیری هارپسیکورد کمک کرد.

Dulcimer 800 قبل از میلاد

دالسیمر یک ساز قدیم ایرانی است که حتی در زمان مسیح هم بود و با وجود شباهت ظاهری به Psaltery یک مشخصه ی ویژه داشت: به جای زخمه زدن به سیم ها بر آن ها با چکش (‌مضراب) های چوبی ،‌ضربه زده می شد.مضراب های چکشی چوبی بر سیم ها ضربه می زنند و آن ها را به ارتعاش در می آورند همانطور که در پیانو سیم ها اینگونه مرتعش می شوند.

مُنوکوردِ صفحه کلید دار (1157 بعد از میلاد)

حدود اواسط قرن 12 سازی بود که «منوکوردِ کلید دار» نامیده می شد. سیم های بیشتر به آن اضافه شد و تانژانت هایی در انتهای دکمه ها قرار داده شد که می توانست چند نت را در برخورد ایجاد کند ( تانژانت به معنی مماس است حتما درس مثلثات اول دبیرستان را به یاد می آورید،‌در این جا هم در موقع برخورد به رشته برخورد کرده و سر می خورد و عبور می کند _ مترجم). در نهایت این ساز شکلی شبیه کلاویکورد داشت. در بخشی از سیم که مرتعش نمی شد یک خفه کننده قرار داده بودند که وقتی تانژانت کلید را رها می کرد امکان خفه کردن صدا وجود داشت.

کلاویکورد (1400 پس از میلاد)

کلاویکورد ساده ترین و معمولا کوچکترینِ سازهای زهیِ صفحه- کلید- دار است. در ابتدا این ساز حدود 10 رشته داشت و هر رشته می توانست 2 نت متفاوت ایجاد کن چرا که دو تانژانت در دو نقطه ی متفاوت داشت بعدها برای هر رشته تنها یک تانژانت قرار داده شد.

برای خفه کردن صدای آن ها از نواری از نمد یا پارچه استفاده می کردند. جنس استیل برای رشته ها در اواسط قرن 14 مورد استفاده قرار گرفت در حالی که از طلا ، نقره، برنج، زه (روده ی به هم تافته) وموی دم اسب نیز استفاده می کردند. امروزه نایلون نیز مورد استفاده قرار می گیرد. تنها در 1835 استفاده ی از استیل بسیار پررنگ تر شد.

ارگ کلیسا ‌شروع از قرن 8 پس از میلاد

اگر به قرون اولیه پس از میلاد برگردیم،‌متوجه تغییرات زیادی که بر روی ساز ارگ در جهان رخ داد می شویم. در عصر امپراتوری یونان و رم ، Hydraulis تنها شامل هفت نت اصلی (‌دو ر می فا سل لا سی ) می شدو اما بعد از معرفی Hydraulis به کلیسای کاتولیک غرب در قرن 8 ب.م. ، کم کم به شکل سازی پیشرفته تر با طاهری متفاوت و صفحه کلید جدید تکامل پیدا کرد.

ارگ کلیسایی اولین ساز کلید دار بود که از همه ی 12 نت اصلی در آن استفاده می شد( A, A#, B, C, C#, D, D#, E, F, F#, G, و G #) چرا که سیستم های موسیقی اولیه در آن زمان به طور کامل تعریف شد. وزن دکمه ها بسیار زیاد بود طوری که آن روز های به نوازنده های ارگ ،‌کوبنده ی راگ می گفتند. فکرش را بکنید!

چیدمان فعلی دکمه ها (‌بر اساس نقاشی های پیدا شده) درسال 1361 و دریک هارپسیکورد زخمه ای شکل گرفت.

هارپسیکورد 1420 میلادی

هارپسیکورد احتمالا در ایتالیا و حدود 1420 شکل گرفته. رشته های آن توسط صفحه کلید زخمه زده می شوند. اشکال و اندازه های آن بسیا ر متفاوت بوده و در زمان ملکه الیزابت ، «ویرجینال» نامیده می شدند. اصطلاحی که امروزه در انگلیسی به نوع خاصی از هارپسیکورد گفته می شود که در آن رشته ها موازی با صفحه کلید باشد.

Spinet 1682 میلادی

به دنبال کلاویکورد آمد و سپس اوّلین هارپسیکوردِ دقیق وارد شد. ممکن است نامش را از مخترع ایتالیایی خود ، Giovanni Spinnete گرفته باشد و یا از محور تیغه ها ی مورد استفاده در آن برای زخمه زدن به رشته ها ( spine = محور، ستون فقرات _ مترجم)

در 1982،‌ Henry Purcel ارگ نواز کلیسای سلطنتی لندن بود. در آن زمان در بریتانیا Spinet بسیار محبوب تر از ساز «ویرجینال» بود و همین دلیل استفاده ی Purcel از این ساز در برخی از آهنگ سازی هایش بود

در این ساز نیز که از خانواده ی هارپسیکورد بود،‌رشته ها با زخمه زدنِ جک ها نواخته می شد. در واقع Spinet پلی بود در زمان ، بین ویرجینال های جعبه مانند و هارپسیکورد های راحت و مناسب.